کارشناسی نقاشی خط
تاریخچه نقاشی خط
نقاشی خط
گالری نقاشی خط
تابلو نقاشی خط
نقاشی خط رقص سماع
فروش تابلو نقاشیخط
نگارخانه
گالری های تهران
نمایشگاه نقاشی خط
سایت خطگرام
خطگرام
khatgram
khatgram gallery

تاریخچه و حقیقت های نقاشی خط

گالری نقاشیخط

تاریخچه و حقیقت های نقاشی خط

نقاشیخط عبارتست از :

خلق یک اثر هنری با بهانه ای بنام ( نقاشی ) و تمامی مبانی و عناصر نهفته در آن که تنها بوسیله ی ممارست ها و تمارین خوشنویسی تکامل می یابد و به این صورت یک اثر نقاشی خط خلق خواهد شد .

نقاشیخط تنها هنری هست که میتوانم مفهوم یک اثر هنری را در آن نوشت  و میتوان معنای یک کتاب یا خلاصه قصه ای را در آن یافت و عناصر مهم مفهومی و ادبیات را جز اصلی عناصری بصری نمایان کرد  ( اگر بسمت مدرنیسم یا انتزاعی کشیده نشود ).

 

در حقیقت نقاشی خط متشکل شده است از همه تکنیک های نهفته در نقاشی و سبک آن مانند و نگارگری و تذهیب و اکسپرسیونیسم و مدرنیسم و ابستراکت و  ….. و در واقع این مکتبها و سبک ها جزء کوچکی از یک تابلو نقاشی خط را در بر میگیرد و پس از آن تجربیاتی که در چند دهه در زندگی یک هنرمند بوده است اصل و ریشه  نقاشی خط را نمایان میکند چرا که مبانی و اصولی که در نقاشی وجود دارد بصورت کاملا دقیق در قوانین و اصول خوشنویسی وجود داشته است . چنانکه در یک تابلو نقاشی مدرن بیشتر مواقع فقط یک شکل و بافت و فضا را مشاهده خواهیم کرد و گفتاری که در توهمات آن هنرمند نسبت به ان تابلوی نقاشی بیان میشود –  ولی در نقاشی خط کلمات و موضوع شعر یا سخن مهم و عمیق است که آن تابلو را به تصویر خواهد کشید که معمولا استفاده از سبک های مدرن و انتزاعی کیفت آن را در تابلو های نقاشیخط پایمال میکند و در این صورت حتی نیاز به آموزش و زندگی گذشته یک هنرمند در حوزه خوشنویسی نخواهد بود که در مقالات قبلی در باره آن توضیح داده شد  که به چه صورت زمان در خلق این نوع آثار هنری حذف میشود و دلایل آن چیست.

 

متاسفانه ابداع و پیدایش نقاشیخط در هر سایت ویا ویکی پدیایی طوری که به نفع آثار و مجموعه خودشان بوده  معرفی شده است بصورتی که اگر یک استاد دانشگاه در چندین دانشگاه تدریس میکند و حتی بعد از آن در مشاغل غیر مرتبط با هنر هم کار میکند و زمان برای خلق آثار مفید هنری ندارد طوری درباره خلق آثار هنری تدریس یا سخنرانی میکند که شما به هیچ وجه متوجه زمان صرف شده در آثار هنری نباشید و به حاشیه ها و توهماتی که فقط در ذهن او قرار داد توجه داشته باشید .

حتی گاهی سرمایه گزاران هنری هنرمند خود را بعنوان ابداع کننده نقاشیخط معرفی کرده اند که در این خصوص هم اختلافات زیادی به دلیل مادیاتی که برای معرفی برند هنری به آنها میرسد شاهد بوده ایم و همین امر و موضوعاتی از این دست صداقت های بیان و تفصیل و تعریف این هنر را نمایان تر خواهد کرد .

 

هیچکس هم در این خصوص اعتراضی نداشته است چون به هر حال اوست که در حال حاضر اجازه آموزش دارد و دیگران تمام و کمال دانش آموز بحساب خواهند آمد – بنحوی که اگر دقت بفرمایید افرادی بدنبال انجام نقاشیخط هستند که حتی خوشنویسی را هم هنوز آموزش ندیده اند و صرفا برای ایجاد یک نقش یا یک بافت یا فضا بر روی بوم های نقاشی بدنبال خلق آثار نقاشیخط هستند در حالی که گاهی اموزش کامل خوشنویسی های اصیل ممکن است بیشتر از سی سال نیاز به ممارست و آموزش داشته باشد و بعد از آن دانش اموز بایستی بدنبال سبک یا استادی برای آموزش باشد که طبعا اگر کسی آموزش های خوشنویسی را بطور کامل مطالعه و دنبال کرده باشد حتی با خیلی از مبانی و اصول مهم نقاشی و بافت و کنتراست هایی که در این رشته باید ایجاد شود آشنا شده است  و همین موضوع حذف اصول و قواعد خوشنویسی در آثار امروز  پریشانی و عدم وجود صداقت را به رخ خواهد کشید.

باید توجه داشت که در خطوط انگلیسی و دیگر کشور ها بدلیل پیوسته نبودن کلمات و سبک نوشتاری حروف بطور مثال در انگلیسی چون حروف به یکدیگر پیوسته نیستند و کشیدگی ها و زوایای حروف در آن وجود ندارد امکان خلق یک اثر نقاشی خط حقیقی تقریبا غیر ممکن است ( مانند کلمه عشق که در انگلیسی love  نوشته میشود )  مگر آنکه کسی به نوشتار موجود در آن نقاشی خط هیچ توجهی نداشته باشد ( مانند برخی از آثار نقاشی خط که با خطوط من در اوردی یا حروف خط کوفی رسم میشود و فقط جنبه نمایشی و بازاری دارند و شما هیچگونه مفهومی جز توهمات هنر مند در آن نخواهید یافت) . با این اوصاف نقاشی خط در گذشته های دور بواسطه استفاده از نگارگری ها و گل و مرغ در بطن نوشتار پدیدار شد . به این ترتیب اوج هنر ایران در تاریخ بسیار روشن است و هنر دورهٔ صفوی (۱۱۰۱ – ۸۸۰ خورشیدی) از دوران درخشان هنر ایران است و بعد از آن دوره قاجار که آثار نقاشی خط  بیشماری را از این دوره های تاریخی میتوان یافت .

 
 
 
 
 
 
 
نقاشیخط تاریخچه
تاریخچه نقاشی خط
نقاشیخط قدیمی صفویه

بطور مثال آثار بالا متعلق به اسماعیل جلایر و ملک محمد قزوینی است یعنی در دوره سلطنت ناصرالدین شاه و اسماعیل جلایر از نقاشان ممتاز زمان خود به شمار می آمد و محمد ملک قزوینی متولد 1205 خورشید است و خطاطان بیشماری دیگر که در تزئین و اعتلای در خوشنویسی  که هر یک متناسب با  سلیقه خود در خوشنویسی به ابداعاتی پرداخته اند تا نقاشی خط شکل گرفته است .
تزئین  در خط سابقه‌ای طولانی دارد و انواع خطوط برای تزیین بناها، ظروف، سفالینه‌ها و… به کار رفته که معروف‌ترین آن خط کوفی تزیینی و بنایی است و میتوان شروع نقاشی خط را در تزئین خوشنویسی یافت  و تصویر مشخصی بواسطه اصول خوشنویسی و قرینه نویسی های موجود در خوشنویسی باعث خلق آثاری مانند نقاشیخط میشد و گاهی تجربیاتی در چندهه گذشته یک هنرمند مانند نگارگری و تذهیب و گل و مرغ و نقاشی با خط تلفیق می‌شد . خطوط تزئینی انواع متنوعی دارد که مهم‌ترین آن، خطوط مُشکّل، طغرا، معما، مثنی، گلزار، ناخنی و خط ثلث و نستعلیق و ….  است که این سبک خطوط به هیچ وجه در تفنن و تفریح نمیتوان رسم کرد و تجربه هنرمند در اجرای آن نقشی بسیار بزرگ و حیاتی داشته و دارد که در تصویر های زیر نمونه ای از آن را مشاهده میفرمایید .



نقاشی خط قدیمی
نقاشیخط مهرداد مقدم

 هنرمندان معاصر بدلیل اینکه اکثر آنها بعنوان شغل دوم  و چندم و یا تفنن و تفریح  به هنر میپردازند این سوابق و تجارب خوشنویسی جای خود را به یک کپی برداری ساده از اینترنت و تایپوگرافی های بدون اصول خوشنویسی  و یا  استفاده از خطوط کاملا عاری از اصول خوشنویسی و خطوط من در آوردی داده است که حتی گاهی آثار خوشنویسی را در نقاشیخط فقط با قلمو نقاشی انجام میدهند و آن را گونه ای کاملا متفاوت از هنر خوشنویسی معرفی میکنند تا کسی متوجه زمان گذشته او یا زمانی که برای خلق آثار نقاشی خط کرده است نشود .

استفاده تفننی و تفرحی از هنر همواره باعث شده است که نو آوری  در نقاشی خط اصول و ریشه هایی که گذشتگان و اساتید بزرگ هنر  معاصر در حوزه خوشنویسی داشته اند کمرنگ تر شود و جای خود را به اصولی بسیار سطحی و  خارج از چهار چوب هایحزفه ای و  اخلاقی مانند تایپوگرافی و کپی رایت بدهد و همچنین رشد و تکامل هنر مانند دیگر رشته های تحصیلی نباشد. چنانکه هر شخصی که ساعاتی چند قلم بر دست گرفته است و چیزی را نقاشی کرده است با سبک خوشنویسی کاملا خارج از چهار چوب های اصول و قواعد آن را اجرا و حتی تدریس کند . به همین  دلیل  درک و دریافت ماجراهای به ظاهر مستور و مبهم و نامرئی اما در باطن توفانی و تپنده و خلاقه خوشنویسی  چنان ساده نمایان شده است که کمتر کسی را میتوان یافت که در خود جسارت خلق آثار نقاشی خط را نداشته باشد و این موضوع هزاران هزار بفت و فضاسازیهای هنری که در خوشنویسی وجود داشته است را بطور کل از دنیای هنر کنار زده و از بین برده است .

همواره به دلیل  اینکه هنرمندان این رشته بعنوان شغل دوم و سوم به اینکار میپردازند و با وجود دغدغه های مادی و شغلی بسیار – زمان کافی برای اجرای سالم یا تمارین خوشنویسی های اصیل و تذهیب و نگارگری را نداشته اند و  خوشنویسی اصیل را  یکنواخت یا موضوعی قدیمی معرفی کرده اند تا بواسطه استفاده از سبک های ابستراکت و انتزاعی و مدرن یا اجرای خوشنویسی با قلمو نقاشی زمان خلق یک اثر را بسیار پایین بیاورند و بجای ابداعات جدید فقط سعی در ساختن یک فضا یا شکل بر روی بوم نقاشی بوده اند . علاوه بر این خوشنویسی اصیل ایرانی در قرن سیزدهم هم شکل دیگری به خود گرفت و به تدریج شیوه کتابت نویسی در خوشنویسی که مهم‌ترین وجه مقرر و اسباب اتصال خوشنویسی بود جای خود را به سیاه مشق های خوشنویسی داد و خواندن و قرائت یک متن خوشنویسی دیگر اهمیتی نداشت و در زندگی هنر معاصر امروز در نقاشی خط نیز بدلیل کم بودن وقت هنرمندان معاصر الزامات خوشنویسی برای خلق یک اثر نقاشیخط حذف شد . حذف این الزامات و اصول و ریشه های خوشنویسی که اساتید بزرگ با تلاش و دقت و تحقیق بسیار به آن رسیده بودند به تدریج هنر اصیل و شناخته شده ای را تبدیل به اشکالی که فقط شبیه به یک کلمه هستند کرده است و این حذف اصول و ریشه های خوشنویسی و پوسیده و قدمی خواندن ان تقریبا برای همیشه این زیبایی های اصیل را از ذهن مخاطب پاک کرد و بجای آن مادیاتی نچندان زیاد برای هنرمندان معاصری که مشاغلی غیر هنری داشته اند و خود را به دروغ هنرمند معرفی کرده بودند داشته و دارد .  اینچنین تمام تحولات فرهنگی ـ هنری و سیاسی ـ اجتماعی که در دوره صفویه – قاجار و پهلوی در خصوص هنر انجام شده بود از بین رفت .

به تدریج هنرمندانی نقاش که به هیچ عنوان با اصول خوشنویسی آشنا نبودند و حتی با نقاشی کردن آن نیز مشکل داشتند – بدون وقت گذاشتن برای نگارگری – تذهیب  و خوشنویسی از هنر نقاشی روی به هنر نقاشیخط آوردند و خطوط بسیار بیسوادی و خارج از چهارچوبهای اصیل را  به نام خوشنویسی و نقاشیخط  وارد بازار و حراج های هنری در حوزه نقاشیخط  کردند و متاسفانه  اسم و رسم قابل توجهی هم پیدا کردند بطوری که گاهی آثار ایشان به مبالغ بیشتر از صد هزار دلار هم در حراجی ها فروش رفته است . متاسفانه در رشته تحصیلی هنر نقاشی –  موضوعاتی که دیده میشود فقط جنبه سلیقه ای دارد و بیشتر هدف هنرمند القای حس خود یا ساخت یک بافت یا فضا بر روی بوم نقاشی است و توهماتی که فقط در ذهن اوست بجای اشعار و جملاتی پرمعنا که میتواند در آثار نقاشیخط باشد تعریف و معرفی میشود و هیچگاه مانند ساخت یک قطعه مهندسی یا عمرانی کارشناسانه یا شامل متریال های دقیق و اصولی نیست و تعداد بسیار اندکی را میتوان یافت که بجای مشغله های دیگر به مفهوم واقعی خلق یک اثر هنری اهمیت قائل باشند تا کپی برداری از وقت و زمان هنرمندان واقعی که گاها یکهفته تمام فقط برای معنای یک اثر وقت صرف میکنند.

 

نویسنده : مهرداد مقدم

 

کپی برداری با ذکر منبع بلا مانع است

۱۳۹۹/۰۱/۳۱