gallery khatgram
art gallery khatgram

آموزش نقاشیخط

site artworks khatgram

نقاشیخط عبارتست از :

 

خلق یک اثر هنری بوسیله بهانه ای بنام ( نقاشی ) و تمامی تکنیک های نهفته در آن که تنها بوسیله ی ممارست ها و تمارین خوشنویسی تکامل می یابد و به این صورت یک اثر نقاشیخط خلق خواهد شد .

انواع تابلو های نقاشیخط :

  1. تابلو های دکوراتیو : که معمولا هیچگونه معنا و مفهومی ندارند و صرفا بجهت زیبایی برای یک دیوار آنها را خلق میکنند .

  2. تابلو های هنری و مفهومی : که معمولا در این آثار خطوط بطور کاملا صحیح و بیشتر بوسیله قلم نی خوشنویسی طراحی ابتدایی کار یا تمام کار انجام شده است و اصول و قواعد و علم و تجربه هایی  سنگین و نیز با مفهومی عمیق همراه است که نتیجه آن همان طراحی اولیه کار شما برای شروع میباشد .

 

 

آیتم های اصلی  که در یک تابلو نقاشیخط برای ارائه و رسم آن باید آموخته و تمرین شود تا طراحی در ابتدای کار شکل بگیرد :

  1. خوشنویسی و شناخت ترکیب حروف یا حسن تشکیل حروف در ریتم یک تابلو نقاشی خط .

  2. نقاشی و نگارگری به نحوی که تمام پرسپکتیو ها و رسم ان برای دانشجو بطور کامل طی تمارین مستمر قابل اجرا و بدون ایراد شده باشد .

  3. تذهیب و و گل و مرغ  شناخت کامل خطوط کرسی در تذهیب و شناخت کامل گلهای نهفته در تذهیب و گل  و مرغ  و اجرای کامل انها با تمارین مستمر .

  4. شناخت و مطالعه کامل در رابطه با ابزار آلات نقاشی و خوشنویسی .

برای خلق یک اثر نقاشیخط در ابتدای کار نیاز به یک طراحی است که بدون داشتن دانش و مطالعه لازم در رابطه با این عناصر غیر ممکن است مگر آنکه قرار باشد آثار دکوراتیو و در کمترین زمان ممکن خلق کنیم – که امروزه  اصول پایه و اصلی و مبانی و عناصر اصلی مربوط به ترکیب و فضاسازی در خوشنویسی و هنر اصیل برای رسیدن به ارزش افزوده  و تولید بیشتر ، همواره حذف شده است.

 

عناصر ابتدایی و مهمی که در بالا گفته شد برای آثار ارزشمند هنری  در خوزه نقاشیخط حتما باید در آن قابل مشاهده  باشد و اگر دانشجوهای عزیز قصد دارند در حوزه آثار مدرن و دکوراتیو کاربکنند مانند برخی از فیلم ها و آثاری که در اینترنت مشاهده میشود که هنرمند یکسری کلمات کج و وش را بوسیله قلمو ( بدون در نظر  گرفتن  قواعد و اصول و مطالعه و تمرین  )   حروف را بر روی بوم یا کاغذ و یا چوب  و … اجرا میکند به هیچ عنوان نیازی به مواردی که در بالا ذکر شد نیاز نیست و شما از همین الان میتوانید هر آنچه که در تخیل و توهم خود حس میکنید را کاملا بدون تامل و با یک قلمو و کمی رنگ بر روی یک صفحه ایجاد کنید و در آخر هم اسم مدرن و اکسپرسیونیسم یا تابلو دکوراتیو را برای فروش به ان بچسبانید و وارد بازار های هنر کنید ( که متاسفانه چنین آثاری را حتی در جوامع مهم هنری هم میتوان شاهد بود و دید ) .

همانطور که بالاتر گفته شد معمولا اکثر آثار نقاشیخط کاملا عاری از ارزش های هنری هست و زمان گذشته هنرمند و حتی جنس و عیار زمان صرف شده در آثار بدلیل دغدغه های بسیار زیاد هنرمندان امروزی از آثار نقاشیخط حذف شده است و نیز چون برخی از اساتید هم به همین موضوع گرفتار هستند متاسفانه آن را در قالب اصولی از نقاشی در جامعه و یا دانشگاهها تدریس میکنند که در مقالات گذشته ( مدرنیسم یا عقب افتادگی در رابطه با آن بحث شد  )  چرا که حتی  کارشناسان فروش آثار هنری هم بیشتر بدنبال فروش آثار و رسیدن به ارزش های افزوده هستند تا مبانی و عناصری که حتی قبل تر از مبانی ترکیب بندی و فضا سازی در نقاشی بیان شده است و معنا و مفهوم و یا ثبت موضوع مهمی از تاریخ روزی که در آن در حال زیستن هستند .

پس اگر از آن دسته از افرادی هستید که علاقمند به هنر اصیل و واقعی نیستید و مانند خیلی از به اصطلاح اساتید امروز آموزش آیتم هایی که در بالا ذکر شد در حوصله و زمان شما نیست  و مانند انها صرفا بخاطر مادیات یا پر کردن اوقات فراغت به این کار میخواهید بپردازید توصیه میشود که همین الان قلمو و بوم یک نقاشی را بردارید و با همان دست خط خود و سلیقه خود کاملا بدون توجه به گفتار تمام اساتید چند رنگ زیبا را برای دکوارتیو بودن آن انتخاب کرده و  به نقاشیخط مشغول شوید و از هیچ چیزی هم هراسی نداشته باشید و بقول باصطلاح  فرهیختگان بازار فروش آثار هنری امروز سبکی جدید هم در آثارتان نمایان خواهد شدو بطور کلی نقاشی از هیچ قانونی پیروی نمیکند و مبانی و اصول نقاشی و یا علوم بسیار سنگین و دقیقی که در خوشنویسی وجود دارد میتواند در مقابل کلمه مدرنیسمکم ارزش تر باشد ( چون از هیچ استادی الگویی نگرفته اید ) .

 

بکارگیری آیتم های اصلی در خلق یک تابلو نقاشیخط

 

1 ) خوشنویسی : 

 

در آینده با کامل کردن این نگارش و مقاله توضیح خواهیم داد که چرا خوشنویسی یا تذهیب به تنهایی میتواند تمامی مبانی و عناصر مهم در نقاشی را شامل بشود و چطوراز این مبانی و قوانین موجود در خوشنویسی باید  در تابلو های نقاشی خط استفاده کرد .

 مهمترین و اصلی ترین موضوعی که آثار نقاشیخط را در دیگر آثار به برتری میرساند وجود نوشتار و معناگرایی و ادبیات و اشعار است بجای تاچ قلمو  بر روی این سبک از آثارهنری است – چراکه وجود یک جمله یا حتی کلمه در یک اثر حقیقت نهفته در آن اثر را جایگزین توهمات آرتیست و یا آثارهنری تکراری خواهد کرد .  بطور معمول نمیتوان خوشنویسی هایی سالم و صاحب اصل و ریشه را در نقاشیخط یافت و حتی در اکثر این آثار فقط چیزهایی شبیه به یک حرف از حروف الفبا را مشاهده میکنیم و دلیل آن فقط عدم توانایی آرتیست از اجرای صحیح آن رشته از خوشنویسی و یا نداشتن وقت کافی برای استفاده آن در نقاشیخط است  و به همین دلایل در خیلی از تابلو های نقاشیخط شاهد خطوطی ( من در آوردی ) و یا خطوطی شبیه به خط کوفی و خطوطی که نیازی به تمارین پی در پی و مطالعه ندارد هستیم که فقط صرفا یک فضا و ترکیب یا ریتم را در آثار شما ساخته باشد و البته چه بسا که اگر مفهوم با کلمات دقیق نمایان باشد از دایره آثار ارزشمند و بازار هنر حرفه ای به احتمال زیاد طبق سلایق همیشگی کارشناسان بازارهنر  حذف خواهد شد –  استفاده از خوشنویسی و انتخاب هر یک از خطوط اصیل  در یک تابلو نقاشیخط فقط به سلیقه آرتیست و یا ظاهری و موضوعی که او انتخاب کرده است مرتبط است و خارج از خطوط نستعلیق و شکسته نستعلیق و ثلث و نسخ و معلی  و مبانی و عناصر قانون مند و دقیقی که کاملا قابل اندازه گیری هم هستند  تابلو نقاشیخط را صرفا به سمت تابلو های دکوراتیو و بازاری سوق خواهد داد  و زمان صرف شده در آثار را بسیار کاهش میابد و گذشته کاملا عاری از تجربه های نقاشی و خوشنویسی را در آرتیست پنهان نگاه میدارد .

بعنوان مثال سعی کنید در رابطه به ترکیب بندی های کلی که به چند قسم هستند در خوشنویسی مطالعه و تامل داشته باشید و ترکیب در حروف و کلمات و سطر نویسی و تریکب در صفحه دقت کنید و بعد از آن به قوانین خلق  یک سیاه مشق نیز دقت بفرمایید  – همین یک بخش از مطالعات در خوشنویسی _ شما را متوجه تمام ترکیب بندی های دقیق در خوشنویسی خواهد کرد و متوجه خواهید شد که دیگر نیازی به مبانی نقاشی برای ایجاد بافت و فضاسازی ها برای اجرای نقاشیخط ندارید و همین قوانین  و اصول دوازده گانه خوشنویسی به خودی خود تمامی مبانی : ریتم ، ترکیب بندی و هماهنگی ، فضاسازی و فرم و بافت و دیگر مبانی موجود در نقاشی را بسیار دقیق تر ( حتی با اندازه گیری و زوایای بسیار حساب شده ) در  خلق تابلوهای نقاشیخط  برای شما روشن خواهد کرد و مبانی نقاشی در مقابل مبانی دقیق خوشنویسی  ناقص تر و کم اهمیت تر جلوه خواهد کرد و یکی از دلایل آن میتواند وجود خط کرسی و حسن تشکیل حروف و اندازه گیری های دقیق در مبانی و اصول خوشنویسی باشد که شاید از سه هزار سال قبل تا کنون در حال تحقق و تکامل آن بوده اند.

 

چرا که حتی در اصول خوشنویسی خطوط انگلیسی و دیگر کشورها نیز اصول و خطوط کرسی متعددی وجود دارد و این قواعد مقدار فاصله و ریتم و ابتدا و وسط و انتهای حروف را نسبت به ارتفاع مشخص میکند  و در خوشنویسی های خطوط ایرانی و عربی قوانین و ترکیب بندی و اندازه گیری های  حروف بسیار دقیق هست که به طول حروف – کشیدگی ها – در حروف  و کلمات – و مبانی بسیار گسترده و دقیقی که در خوشنویسی وجود دارد  بطور معمول ممکن است در حصوله و وقت و زمان آرتیست های امروزی نگنجد  چراکه زمان خلق آثار را بیشتر خواهد کرد و بنابر این همواره سعی میکنند تا در آموزش های نقاشیخط این موضوعات را بی اهمیت جلوه بدهند  در حالی که شما با آموزش و مطالعه این اصول کاملا دقیق از   مکان صحیح قرار گیری حروف و کلمات   و حتی با   فضاسازیها – بافت و فرم – عناصر بسیار گسترده ای  که در آثار هنری مانند نقاشی قبلا مطالعه کرده اید   بطور کامل و اصولی آشنا میشوید  و  زمان استفاده از کشیده ها و زوایایی که مفردات خوشنویسی وجود دارد و نحوه استفاده از این زوایا در اتصال حروف و کلمات دقت شما را در اجرای آثار نقاشیخط دو چندان میکند و کاملا با ترکیب – ریتم – کنتراست ها و هماهنگی و دیگر عناصری که در نقاشی تجربه کرده اید کاملا آشنا خواهید شد .

 

در خطوط معلی – ثلث – نسخ – شما میتوانید با نقطه گذاری ها و قراردادن کلمات در جای صحیح ( به انتخاب و سلیقه  خودتان ) یک بافت یا فضایی زیبا خلق کنید و معمولا در  اجرای نقاشی با این نوع خطوط و خوشنویسی ها  اگر بخواهید قواعد و اصول آن را صحیح بکار ببرید کار شما دشوار تر خواهد بود و به همین دلیل این نوع خطوط بیشتر برای اجرای بافت یا یک فضا مدرن بکارگیری میشود که البته در خط ثلث و معلی بدلیل آزاد بودن در اندازه الف . نیز وجود کشیده هایی با ضخامت قلم نازکتر طرح های خاص زیادی را در نقاشیخط میتوان اجرا کرد که آثار محمد احصایی استاد برجسته و جهانی کشور ایران از آن دسته است و میتوانید از الهامات مربوط به آثار استاد محمد احصایی و نصرالله افجه ای بهرمند شوید.

 

در خطوط نستعلیق و شکسته نستعلیق نیز شما میتوانید با استفاده از کشیده ها و زوایایی که حروف  کنتراست ها و بافت ها و اشکالی بسیار متفاوت با استفاده از اصول سیاه مشق یا حسن تشکیل حروف ، هم در سبک های مدرن و هم در سبک های رئال آثار فاخری خلق کنید . معمولا در خط شکسته نستعلیق کسی به قواعد و اصول توجه زیادی  نمیکند و در این مورد سخت نمیگیرند و به همین خاطر اکثر آثاری که در خوشنویسی شکسته نستعلیق مشاهده میکنید بیشتر با قلم مو انجام میشود و در نتیجه آثار بسیار سریعتر خلق میشوند  ،  خط و خوشنویسی شکسته نستعلیق نیز بسیار زیبا و کار آمد میتواند به  یک اثر نقاشیخط کمک کند و بطور کلی از خیلی از خطوط ( من در آوردی و دکوراتیو ) و همینطور خطوطی مانند رقعه و کوفی  وقتی فقط از حروف  استفاده میشود و معناگرایی از آن حذف میشود  از قواعد و اصول خواصی پیروی نمیکندو استفاده از این نوع آثار هم معمولا زمان شما را برای خلق تابلو های نقاشیخط کمتر خواهد کرد   و از همه مهمتر عناصر و مبانی و اصول فضاسازی ها و ترکیب بندی ها و هماهنگی های بین حروف و کلمات مخصوصا در خطوط نتعلیق و ثلث ذهن آرتیست را با اصول و موازینی  که بطور اصولی قرار است در آثار هنری و همچنین در نقاشیخط استفاده شود بیشتر آشنا میکند چرا که گاهی لازم است که با در نظر گرفتن این اصول و قواعد و دانش کافی و رتیم کاملا دقیق نسبت به قواعد اصلی و فرعی ( مفردات خوشنویسی ) شکلی را برای یک کلمه یا جمله بسازید به نحوی که آن جمله یا کلمه شکلی کامل از اشیاء را به تصویر بکشد و یا اینکه در طراحی های آرم و یا مکانهایی از تابلو برای یک فرم خاص تسلط بسیار بیشتری را شاهد خواهید بود .

 

در نقاشی خط های امروز  معمولا دو ترفند اشتباه همواره استفاده میشود :

 

اول اینکه : هنرمندی  که حتی خوشنویسی را بطور کامل فرانگرفته است وهنوز  توانایی اجرای  تابلو ها یا نوشتار و حروف بزرگ را ندارد و به سراغ نرم افزار ها و شابلون میرود  و پس از مدتی این شابلون ها را که متاسفانه بعنوان تکنیک معرفی میشود در حروف کوچک هم  راه پیدا کرده است  و این موضوع باعث فاصله گرفتن برخی از کارشناسان با اصالت و با سواد حوزه هنر از این نوع رشته هنری شد .

 

دوم اینکه : وقتی قرار است فقط چند رنگ سلیقه ای را صرفا  برای یک تابلو دکوراتیوو ایجاد بافت یا فضا  استفاده کنید – هم استفاده از قلمو بجای قلم چوبی خوشنویسی و هم  حذف تمامی اصول و قواعد را شاهد خواهیم بود .

این دو مورد شما را به سمت هنری خواهد برد که فقط یک اتفاق چند ثانیه ای و بدون هیچگونه پیشینه و مطالعه و تمرینی  آثار شما خلق کند  و دیگر متوجه روش جایگزاری حروف بر روی یک صفحه ( خلوت و جلوت در خوشنویسی ) ترکیب بندی ها و عناصر بسیار مهم در فضاسازی و ریتم ها که موضوع بسیار بسیار مهمی هم در حوزه نقاشی و هم در بخش خوشنیویسی در تابلو های نقاشیخط هست نخواهید شد و به همین ترتیب از بقیه آیتم های بسیار مهم دیگر در نقاشیخط که در بالا نام برده شد بی اطلاع خواهید ماند و در نهایت تابلوی نقاشیخط شما صرفا یک تابلو دکوراتیو خواهد بود که فقط از  عناصری مانند بافت و رنگ برخوردار است 

art gallery khatgram

نقاشی و نگارگری

 

نگارگری و مینیاتور مکتب های زیادی دارد که هر مکتب مختص به یک مکانی خاص بود به نحوی که از هر نوع از این مکتب ها بانام های : هرات، بغداد، شیراز، خراسان، اصفهان، قزوین، بهبهان، تبریز  و … نام میبردند و در این نوع از هنر هم الزاما بایستی که بعد از آموزش های نقاشی هنرمند آنقدر به نقاشی مسلط میشد تا بتواند سبکی از نگارگری را خلق کند و خارج از چهار چوب های گالری داران ایران این هنر هنوز در قلمزنی ها و حکاکی ها و برخی از مجسمه سازی ها استفاده میشود –  زیرا خوشبختانه گالری داران ایران در این بازار وارد نشدند یا آن را بنا به فعالیت های سنگینی که بجهت حذف هنر اصیل ایران داشته اند حذف شده قمداد میکنند .
 
استفاده از تکنیک های اصیل نقاشی و مخصوصا نگارگری و مینیاتور قطعا به ابتدای طراحی یا پروژه و برنامه ریزی  که شروع میکنید کمک بسیار زیادی خواهد کرد چرا که در این معقوله نیز در فضاسازی هایی مانند خوشنویسی و تذهیب بزرگترین راهنمای شما برای انتخاب یک اثر بدون تقلید و به اصطلاح خلق واقعی یک اثر است که با حذف  همه آنها فقط میتوان مانند آثار مدرن در نقاشی  که گاها از خطوط کج و وش و یا پاچش یک رنگ بر روی بوم استفاده میکنند هیچ نیازی به تامل و یا تجارب گذشتگان و اصول و مبانی برای اجرای نقاشیخط  نیست،  متاسفانه چنین اشتباهات بزرگ و فاحشی  را در دانشگاهها نیز تدریس هم میکنند  – چرا که همان اساتیدی که به چنین آثاری گرایش دارند وقت کافی برای تحقیق و توسعه و مطالعه  و تمرین نداشته و ندارند  و چنین آثاری باعث میشود شانس بیشتری برای خلق آثار بیشتر داشته باشند و کسی به این موضوع دقت نکرده و نمیکند که شخصیتی که اثری را در حوزه نقاشیخط معرفی میکند آیا بواقع از دانش کافی و تمارین و اجرای سالم در حوزه خوشنویسی برخوردار هست یا خیر و به همین ترتیب هیچکس توجه نمیکند آیا شخصیتی که سالهای سال فقط در حال اجرای نقاشی  بوده است آیا شناختی  با مبانی و تمارین و اجرای صحیح خوشنویسی دارد یا خیر .
 
گاها یافت میشود که نقاشان بزرگی با استفاده از یک قلم مو و یک رنگ در عرض چند ثانیه آثاری  قابل تامل را خلق کرده اند – این در حالیست که آن استاد بزرگ قطعا زمان بسیار بسیار زیادی را برای آموزش های اصولی نقاشی و خوشنویسی صرف کرده است  و  همین موضوع هنرمندان تازه کار  و امروزی را بر آن میدارد که بدون توجه به زمان گذشته صرف شده درآن هنرمند بزرگ آموزش ها و تمارین بسته به پرسپکتیو ها و کنتراست ها و سایه و روشن و نماها و فضا سازی ها و….  را  بطور کل کنار بگذارند و اینچنین شاهد هستیم که  همانطور که در مقاله ( دلایل عدم رشد هنر) ذکر شد هنر بلحاظ رشد در جامعه مدرن همان آثار سالهای 1980 را هنوز به نمایش میگذارد و معرفی میکند و هیچگونه رشدی در این خصوص نسبت به دیگر رشته های تخصیلی و صنعتی  نداشته و ندارد .
 
پس استفاده از دانش های مهم و تمارین اساسی در فضا سازی کار شما رابطه مستقیم دارد با شناخت آثاری غیر مدرن و حتما بایستی در این خصوص از اصولی که در خوشنویسی و  نگارگری و نقاشی و تذهیب هست استفاده کرد

این صفحه در دست ویرایش است

از شکیبایی شما سپاسگزاریم

نویسنده :  مهرداد مقدم

کپی برداری بدون ذکر منبع  مجاز نیست